Πληροφορίες για ασθενείς

            Πριν το χειρουργείο

            Προεγχειρητικές εξετάσεις

            Η προετοιμασία για μία θωρακοχειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την πραγματοποίηση κάποιων προεγχειρητικών εξετάσεων. Για όλους τους ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε εκτομή πνεύμονος οι αναπνευστικές τους εφεδρείες θα πρέπει να εκτιμώνται με τις λειτουργικές δοκιμασίες πνεύμονος που περιλαμβάνουν τη σπιρομέτρηση και τις περισσότερες φορές και τη διαχυτική ικανότητα για μονοξείδιο του άνθρακα. Οι λειτουργικές δοκιμασίες πνεύμονος μπορούν να πραγματοποιηθούν στα περισσότερα πνευμονολογικά ιατρεία, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, όταν οι αναπνευστικές εφεδρείες είναι οριακές για εκτομή πνεύμονος θα σας προτείνουμε περαιτέρω έλεγχο. Η απλή σπιρομέτρηση συνίσταται επίσης και για τους περισσότερους ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε οποιαδήποτε άλλη θωρακοχειρουργική επέμβαση. Για τους ασθενείς που έχουν καρδιολογικό ιστορικό ή παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα θα πρέπει προεγχειρητικά να πραγματοποιείται τουλάχιστον υπερηχοκαρδιογραφικός έλεγχος (triplex καρδιάς). Για νεοπλασματικά νοσήματα η αξονική τομογραφία θώρακος ή το PET/CT δε θα πρέπει να απέχουν χρονικά περισσότερο από 6 εβδομάδες από την ημερομηνία της προγραμματισμένης χειρουργικής επέμβασης. Διαφορετικά, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μία νέα αξονική τομογραφία τις ημέρες πριν τη χειρουργική επέμβαση. Εφόσον συνυπάρχουν άλλα νοσήματα, μπορεί να κριθεί απαραίτητη η εκτίμησή του ασθενούς από ιατρούς άλλων ειδικοτήτων.

            Συνήθως την ημέρα πριν την προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση ο ασθενής προσέρχεται στο νοσοκομείο για να πραγματοποιήσει τον προεγχειρητικό έλεγχο. Εάν έχει πραγματοποιήσει καρδιολογικές εξετάσεις θα πρέπει να τις φέρει μαζι του, καθώς επίσης και μία λίστα των φαρμάκων που λαμβάνει, ώστε να εκτιμηθεί από τον καρδιολόγο του νοσοκομείου.

Φαρμακευτική αγωγή

            Βεβαιωθείτε ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησής σας με τον ιατρό του έχετε αναφέρει όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε. Η φαρμακευτική αγωγή που ήδη λαμβάνει ένας ασθενής θα πρέπει να συνεχίζεται έως και την ημέρα πριν τη χειρουργική επέμβαση, εκτός από τα αντιπηκτικά και τα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα τα οποία χορήγουνται συνήθως για νοσήματα του καρδιαγγειακού. Αυτά θα πρέπει να διακόπτονται κάποιες ημέρες πριν τη χειρουργική επέμβαση ανάλογα με το είδος και τη δραστικότητα του φαρμάκου, καθώς αυξάνουν την αιμορραγική διάθεση κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί η αντικατάστασή τους με υποδόριες αντιπηκτικές ενέσεις ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους.

Προεγχειρητική εκγύμναση του αναπνευστικού

            Τις ημέρες ή τις εβδομάδες πριν από την προγραμματισμένη θωρακοχειρουργική επέμβαση η διατήρηση ενός βαθμού δραστηριότητας είναι πολύ σημαντική. Το περπάτημα (συνήθως μισή ώρα κάθε μέρα) και οι ασκήσεις του αναπνευστικού με έναν αναπνευστικό εξασκητή (tri-flow ή μπαλάκια) βοηθάνε στη βελτίωση του καρδιαγγειακού και του αναπνευστικού συστήματος. Με τον τρόπο αυτό, διευκολύνεται η μετεγχειρητική ανάρρωση του ασθενούς και μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης μετεγχειρητικών επιπλοκών. Στην περίπτωση που υπάρχουν αυξημένες εκκρίσεις του αναπνευστικού αυτές θα πρέπει να απομακρύνονται με το συστηματικό βήχα και τη βοήθεια ενός βλεννολυτικού σκευάσματος.

Διακοπή καπνίσματος

            Το κάπνισμα θα πρέπει να διακόπτεται όπωσδηποτε πριν από κάθε προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση, ιδανικά για 4 εβδομάδες. Ασθενείς που συνεχίζουν να καπνίζουν μέχρι τις ημέρες πριν το χειρουργείο εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για μετεγχειρητικές λοιμώξεις του αναπνευστικού, αναπνευστική δυσχέρεια και παρατεταμένη παραμονή στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Αντίθετα, η πρώιμη διακοπή του καπνίσματος σε συνδυασμό με την εκγύμναση του αναπνευστικού, βελτιώνουν τις αναπνευστικές εφεδρείες του ασθενούς και μειώνουν την πιθανότητα για μετεγχειρητικές επιπλοκές.

Συγκατάθεση

            Πριν από οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση, ο ιατρός θα πρέπει να έχει εξηγήσει στον ασθενή το είδος της επέμβασης που θα πραγματοποιηθεί, τους λόγους που αυτή έχει επιλεγεί και το προσδοκώμενα οφέλη, καθώς και τις πιθανές μετεγχειρητικές επιπλοκές. Η δήλωση της συγκατάθεσης είναι η έγγραφη μορφή περιληπτικά της συζήτησης του ασθενούς με τον ιατρό και θα πρέπει να υπογράφεται μόνο εφόσον ο ασθενής και το περιβάλλον του έχουν κατανοήσει τα χαρακτηριστικά της προτεινόμενης θεραπείας και δεν υπάρχουν εκκρεμείς απορίες.

Νοσηλεία

            Την ημέρα του χειρουργείου

            Αφού έχει προηγηθεί ο απαραίτητος προεγχειρητικός έλεγχος, οι περισσότεροι ασθενείς εισάγονται στο νοσοκομείο το πρωι της χειρουργικής επέμβασης. Θα πρέπει απαραιτήτως να είναι νηστικοί τουλάχιστον 6 ώρες πριν την προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση. Μετά την εισαγωγή γίνεται η κατάλληλη προετοιμασία σε θάλαμο νοσηλείας. Με τον αναισθησιολόγο συνήθως έχει προηγηθεί επικοινωνία και ο ασθενής τον συναντάει την ημέρα του χειρουργείου. Όποτε κριθεί απαραίτητο τοποθετείται επισκληρίδιος καθετήρας για την αντιμετώπιση του μετεγχειρητικού πόνου και στη συνέχεια πραγματοποιείται γενική αναισθησία.

Μετά το τέλος της χειρουργικής επέμβασης, ανάλογα με την κρίση της ιατρικής ομάδας, ο ασθενής μπορεί να μεταφερθεί στη μονάδα εντατικής θεραπείας για παρακολούθηση. Εκεί θα τον επισκεφθούν ένα ή δύο μέλη της οικογένειάς του για λίγη ώρα και θα παραμείνει έως το επόμενο πρωί, οπότε και θα μεταφερθεί στο θάλαμο νοσηλείας του. Οι ασθενείς που δε χρειάζεται να νοσηλευθούν στη μονάδα εντατικής θεραπείας, μετά το τέλος της χειρουργικής επέμβασης και την ανάνηψή τους από την αναισθησία μεταφέρονται στο θάλαμο νοσηλείας τους. Συνήθως το απόγευμα του χειρουργείου μπορούν να ξεκινήσουν να πίνουν νερό και να τρώνε ελαφριά, καθώς και να κινητοποιούνται με βοήθεια. Με τον ασθενή μπορεί να παραμείνει ένα μέλος της οικογένειάς του.

            Μετεγχειρητική ανάρρωση

            Η σημαντικότερη παράμετρος της μετεγχειρητικής ανάρρωσης είναι η κινητοποίηση του ασθενούς, η οποία ξεκινάει το απόγευμα του χειρουργείου, ή το αργότερο την επόμενη ημέρα. Το περπάτημα, αρχικά με βοήθεια, και οι ασκήσεις του αναπνευστικού (tri-flow), σε συνδυασμό με τον αποτελεσματικό βήχα για την απομάκρυνση των εκκρίσεων και τη φυσικοθεραπεία του αναπνευστικού επιταχύνουν την ανάρρωση και μειώνουν τις πιθανότητες εμφάνισης μετεγχειρητικών επιπλοκών. Ο μετεγχειρητικός πόνος αντιμετωπίζεται με συνδυασμό αναλγητικών, αλλά οποτεδήποτε ο ασθενής κρίνει ότι ο πόνος τον εμποδίζει στην κινητοποίησή και στη φυσικοθεραπεία του αναπνευστικού θα πρέπει να το αναφέρει προκειμένου να τροποποιούνται τα παυσίπονα. Η δίαιτα είναι συνήθως ελεύθερη μετά την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα, ενώ τα περισσότερα φάρμακα που λάμβανε ο ασθενής πριν το χειρουργείο τα ξεκινάει την επομένη της χειρουργικής επέμβασης, πάντα σε συνεννόηση με την ιατρική ομάδα. Ορισμένες φορές μπορεί να παρουσιασθεί δυσκοιλιότητα τις πρώτες ημέρες μετά το χειρουργείο που οφείλεται στα παυσίπονα, στη μειωμένη κινητικότητα και στην αλλαγή περιβάλλοντος. Ο ασθενής επανέρχεται στις κανονικές συνήθειές του μετά το εξιτήριο με ή χωρίς τη βοήθεια υπακτικών.

Προετοιμασία για το εξιτήριο

            Ανάλογα με το είδος της χειρουργικής επέμβασης, η διάρκεια νοσηλείας μπορεί να κυμαίνεται από 1 έως 7 ή και περισσότερες ημέρες. Συνήθως ο ασθενής είναι έτοιμος να λάβει εξιτήριο όταν ο πόνος μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με παυσίπονα από το στόμα και δεν έχει παρουσιασθεί κάποια μετεγχειρητική επιπλοκή. Η θωρακική παροχέτευση αφαιρείται την ημέρα του εξιτηρίου ή την προηγούμενη γεγονός που συμβάλλει σημαντικά στην ύφεση του πόνου. Είναι σημαντικό 1-2 ημέρες πριν το προγραμματισμένο εξιτήριο ο ασθενής να συζητάει με την ιατρική ομάδα ότι τον απασχολεί επιπλέον των οδηγιών που θα του δωθούν. Επίσης, συνίσταται για τις πρώτες ημέρες μετά την έξοδο από το νοσοκομείο ο ασθενής να μην μένει μόνος του, τόσο για ψυχολογικούς λόγους, όσο και για την ομαλότερη επιστροφή στην καθημερινότητα.

Μετά το εξιτήριο

            Οι πρώτες ημέρες

            Μετά το εξιτήριο θα χρειαστούν αρκετές ημέρες μέχρι ο ασθενής να αρχίσει να επανέρχεται στην καθημερινότητά του. Τα συμπτώματα της άμεσης μετεγχειρητικής περιόδου, όπως ο πόνος, η δύσπνοια, η δυσκοιλιότητα και η κόπωση βελτιώνονται σταδιακά και ανάλογα με το είδος της χειρουργικής επέμβασης μπορεί να χρειαστούν και αρκετές εβδομάδες έως ότου υποχωρήσουν τελείως. Έτσι, ως γενική αρχή, η σταδιακή ακόμα και αργή βελτίωση σημαίνει ότι η ανάρρωση εξελίσσεται ομαλά. Παρόλ’αυτά, σπάνια κάποια συμπτώματα μπορεί να μην υποχωρούν καθόλου με το πέρασμα των ημερών, να επιδεινωθούν ή να εμφανισθούν νέα όπως πυρετός, αίσθημα παλμών ή ταχυκαρδία, έντονη ζάλη, ναυτία ή έμετοι και παρατεταμένη εκροή υγρού από κάποιο από τα χειρουργικά τραύματα. Στις περιπτώσεις αυτές, καλό είναι ο ασθενής να επικοινωνεί με τον ιατρό ώστε να περιγράψει την κατάσταση και εάν κριθεί απαραίτητο να τον επισκεφθεί.

            Με την επιστροφή στο σπίτι, η φυσική δραστηριότητα του ασθενούς (περπάτημα, ασκήσεις αναπνευστικού) θα πρέπει να αποτελεί συνέχεια αυτής κατά τις τελευταίες ημέρες στο νοσοκομείο. Η αίσθηση της κόπωσης είναι αναμενόμενη και φυσιολογικά θα βελτιώνεται όσο περνάνε οι ημέρες. Η κινητοποίηση θα πρέπει να αυξάνεται σταδιακά όσο αντέχει ο ασθενής έως ότου φτάσει στα προ του χειρουργείου επίπεδα. Η επιστροφή στην εργασία ανάλογα με το είδος αυτής και ανάλογα με τη χειρουργική επέμβαση εξαρτάται από το ρυθμό ανάρρωσης και θα πρέπει να γίνεται όταν ο ασθενής αισθάνεται έτοιμος σε συνεννόηση με τον ιατρό. Γενικά, δε θα πρέπει να γίνεται νωρίτερα από μία εβδομάδα από την ημερομηνία του εξιτηρίου. Η οδήγηση θα πρέπει να αποφεύγεται για τουλάχιστον μία εβδομάδα από την ημερομηνία του εξιτηρίου και τουλάχιστον για το χρονικό διάστημα που διαρκεί ο σημαντικός πόνος των χειρουργικών τραυμάτων και ο ασθενής λαμβάνει συστηματικά παυσίπονα.

            Μετά το εξιτήριο ο ασθενής θα πρέπει να συνεχίσει όλα τα φάρμακα που λάμβανε πριν τη χειρουργική επέμβαση, εκτός εάν η ιατρική ομάδα συστήσει ότι κάποιο από αυτά θα πρέπει να διακοπεί ή να τροποποιηθεί. Επιπλέον των φαρμάκων αυτών, συνταγογραφούνται συνήθως ένα ή δύο παυσίπονα, τα οποία ο ασθενής θα πρέπει να λαμβάνει συστηματικά τουλάχιστον για τις πρώτες ήμερες. Στη συνέχεια, ανάλογα με την ύφεση του μετεγχειρητικού πόνου, τα παυσίπονα αυτά μειώνονται σταδιακά. Επίσης ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να συνταγογραφηθεί ένα βρογχοδιασταλτικό (εισπνεόμενο spray) και ένα βλεννολυτικό για τη διευκόλυνση της απομάκρυνσης των εκκρίσεων. Σπανιότερα, και πάλι ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να χρειαστεί ο ασθενής να λάβει για μερικές ημέρες αντιβιοτική ή αντιαρρυθμική αγωγή.

Αλλαγές τραυμάτων

            Τα χειρουργικά τραύματα, είτε αυτά περιλαμβάνουν τομή, είτε μικρές οπές, επικαλύπτονται με αυτοκόλλητα επιθέματα. Τα επιθέματα αυτά που ο ασθενής προμηθεύεται από ένα φαρμακείο θα πρέπει να αλλάζουν τουλάχιστον ανά δύο ημέρες. Αδιάβροχα επιθέματα επιτρέπουν στον ασθενή να κάνει ελεύθερα το μπάνιο του. Κατά τη διάρκεια των αλλαγών, αφαιρούνται τα παλιά επιθέματα και ελέγχονται οι τομές για παρουσία ερυθρότητας, εκροής υγρού ή έντονου τοπικού πόνου. Στη συνέχεια επαλοίφονται ήπια με ιωδιούχο (betadine) ή άλλο αντισηπτικό διάλυμα και καλύπτονται με ένα νέο επίθεμα. Τα περισσότερα χειρουργικά τραύματα έχουν εσωτερικά ράμματα τα οποία απορροφόνται σταδιακά, ενώ εξωτερικά ράμματα υπάρχουν συνήθως μόνο στη θέση που προηγουμένως βρισκόταν η θωρακική παροχέτευση και τα οποία αφαιρούνται τουλάχιστον 10 ημέρες μετά το εξιτήριο (συνήθως κατά την πρώτη επίσκεψη μετά το εξιτήριο).

Οι πρώτες εβδομάδες

            Μετά τις πρώτες ημέρες στο σπίτι και εφόσον ο ασθενής διαπιστώσει την ομαλή πορεία της ανάρρωσής του, το άγχος των ημερών αμέσως μετά το εξιτήριο σταδιακά αντικαθίσταται από τη σιγουρία ότι όλα εξελίσσονται όπως αναμένεται. Έτσι ο ασθενής αισθάνεται περισσότερο ασφαλής και σταδιακά αυξάνει τη δραστηριότητά του έως ότου φτάσει στο επίπεδο πριν τη χειρουργική επέμβαση. Είναι αναμενόμενο να υπάρχουν ενοχλήσεις στην πλευρά της χειρουργικής επέμβασης, οι οποίες είναι συνεχείς ή περιοδικές και συνήθως χρειάζονται αρκετές εβδομάδες μέχρι να εξαφανιστούν. Σε κάθε περίπτωση, οποτεδήποτε εμποδίζουν τον ασθενή στις καθημερινές του δραστηριότητες θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με κοινά παυσίπονα.

Παρακολούθηση

            Η μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των ασθενών εξαρτάται από την πάθηση για την οποία υποβλήθηκαν στη θωρακοχειρουργική επέμβαση. Για τις ογκολογικές παθήσεις, ο ασθενής παρακολουθείται συστηματικά τόσο από τον ογκολόγο, όσο και από το θωρακοχειρουργό. Η συχνότητα των επισκέψεων είναι συνήθως κάθε 3 έως 6 μήνες για τα πρώτα 2 χρόνια και στη συνέχεια μία φορά ετησίως, ενώ σε συγκεκρίμενες περιπτώσεις το πρόγραμμα αυτό μπορεί να τροποποιηθεί. Επίσης συνίσταται και η συστηματική παρακολούθηση του ασθενούς από πνευμονολόγο, καθώς συχνά οι θωρακοχειρουργικές επεμβάσεις και οι παθήσεις για τις οποίες πραγματοποιούνται επηρεάζουν το αναπνευστικό σύστημα. Για τις περισσότερες μη ογκολογικές θωρακοχειρουργικές επεμβάσεις δεν είναι απαραίτητη η μακροπρόθεσμη παρακολούθηση. Σε ειδικές περιπτώσεις, οι ασθενείς παρακολουθούνται από ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, όπως νευρολόγοι για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θυμεκτομή για μυασθένεια gravis ή ενδοκρινολόγοι για τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε εκτομή έκτοπου θυρεοειδούς ή παραθυρεοειδούς αδένα.