Κατάγματα πλευρών

Τα κατάγματα πλευρών είναι ένα συχνό εύρημα στους ασθενείς που αναζητούν ιατρική βοηθεία στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, με έως και 50% των περιπτώσεων αμβλέως θωρακικού τραύματος να συνδυάζονται με κατάγματα πλευρών. Ιδιαιτέρως επιρρεπή είναι τα ηλικιωμένα άτομα λόγω της ευθραυστότητας των οστών τους. Συχνά συνυπάρχουν με άλλες κακώσεις ως αποτέλεσμα πτώσεων ή τροχαίων ατυχημάτων, ενώ άλλες φορές είναι μεμονωμένα. Συνήθως διαγιγνώσκονται με την απλή ακτινογραφία θώρακος στις περιπτώσεις ήσσονος τραύματος, ενώ ανάλογα με το μηχανισμό της κάκωσης και την κλινική εικόνα του ασθενούς είναι αρκετές φορές απαραίτητη η αξονική τομογραφία θώρακος η οποία μπορεί να δείξει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τον αριθμό των καταγμάτων, τον τύπο τους (πλήρη ή ατελή, παρεκτοπισμένα ή μη παρεκτοπισμένα), καθώς και πιθανές υποκείμενες άλλες κακώσεις στο θώρακα.

Η θέση των καταγμάτων καθοδηγεί την διερεύνηση για τη διάγνωση υποκείμενων κακώσεων. Έτσι, κατάγματα της 1ης και της 2ης πλευράς, τα οποία οφείλονται σε τραυματισμούς από υψηλής ενέργειας πλήξη, είναι δυνατό να συνοδεύονται από κακώσεις αγγειών του μεσοθωρακίου και της θωρακικής εξόδου, οι οποίες θα πρέπει να διαγιγνώσκονται και να αντιμετωπίζονται άμεσα. Κατάγματα της 3ης έως 9ης πλευράς μπορεί να συνδυάζονται με πνευμονικές θλάσεις, ενώ μπορεί επίσης να συνυπάρχουν πνευμοθώρακας (αέρας στην υπεζωκοτική κοιλότητα) ή αιμοθώρακας (αιμορραγία στην υπεζωκοτική κοιλότητα) που αντιμετωπίζονται με τοποθέτηση θωρακικής παροχέτευσης. Τέλος, στις περιπτώσεις καταγμάτων των κατωτέρων πλευρών θα πρέπει να διερευνάται το ενδεχόμενο της κάκωσης των συμπαγών οργάνων της κοιλίας.

Μία ειδική περίπτωση είναι ο ασταθής θώρακας ο οποίος χαρακτηρίζεται από δύο ή περισσότερα κατάγματα ανά πλευρά σε δύο ή περισσότερες διαδοχικές πλευρές. Ο ασταθής θώρακας δυσχεραίνει σημαντικά τη λειτουργία της αναπνοής λόγω διαταραχής της γεωμετρίας του θωρακικού τοιχώματος σε συνδυασμό με τον έντονο πόνο λόγω των καταγμάτων.

Τα κατάγματα των πλευρών συνοδεύονται από έντονο θωρακικό άλγος το οποίο διαρκεί για αρκετές εβδομάδες και μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνιο πόνο αναλόγως της σοβαρότητας και του αριθμού των καταγμάτων. Η αντιμετώπιση του πόνου είναι πρωταρχικής σημασίας αμέσως μετά τον τραυματισμό, καθώς οδηγεί σε αναποτελεσματικό αερισμό, κατακράτηση βρογχικών εκκρίσεων λόγω αδυναμίας βήχα και λοιμώξεις του αναπνευστικού με κίνδυνο αναπνευστικής ανεπάρκειας. Οι ασθενείς με περισσότερα από δύο κατάγματα, ιδιαίτερα αυτοί που είναι μεγαλύτερης ηλικίας, θα πρέπει να νοσηλεύονται αφενός για αποτελεσματική αναλγητική αγωγή τις πρώτες ημέρες μετά τον τραυματισμό, αφετέρου για να προληφθούν ή να διαγνωσθούν εγκαίρως πιθανές αναπνευστικές επιπλοκές. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίδεται σε ηλικιωμένα άτομα, καθώς και σε άτομα με συνοδά καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα καθώς η πιθανότητα επιπλοκών στους ασθενείς αυτούς είναι αυξημένη. Ως γενικός κανόνας, όσο περισσότερα τα κατάγματα τόσο αυξάνεται η πιθανότητα επιπλοκών και ως εκ τούτου θα πρέπει να εφαρμόζεται επιθετικότερη αναλγητική αγωγή (έως και ενδοφλέβιος ή επισκληρίδιος αναλγησία) και φυσικοθεραπεία του αναπνευστικού.

Η χειρουργική σταθεροποίηση των καταγμάτων πλευρών συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη των αναπνευστικών επιπλοκών και στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου. Θα πρέπει παρόλ’ αυτά, να καταστεί σαφές ότι η χειρουργική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη σε ένα μικρό ποσοστό των ασθενών, που φέρουν πολλαπλά παρεκτοπισμένα κατάγματα, ασταθή θώρακα, επαπειλούμενη αναπνευστική ανεπάρκεια, θωρακική δυσμορφία ή χρόνιο πόνο. Επίσης η χειρουργική σταθεροποίηση μπορεί να πραγματοποιηθεί και στους ασθενείς εκείνους με κατάγματα πλευρών και υποκείμενη θωρακική κάκωση για την οποία ο ασθενής θα οδηγηθεί ούτως ή άλλως στο χειρουργείο. Για την πλειοψηφία των ασθενών χωρίς τα παραπάνω ευρήματα η συντηρητική αντιμετώπιση με συνδυασμό αναλγητικών φαρμάκων και φυσικοθεραπεία του αναπνευστικού είναι επαρκής. Η ταχεία και συστηματική κινητοποίηση ενθαρρύνεται και επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες και την εργασία θα πρέπει να γίνεται σταδιακά με γνώμονα την ύφεση του πόνου.